вторник, 23 декември 2008

Можат ли обуките за формативно оценување да ја зголемат објективноста на оценувањето

(Не)објективноста на оценувањето е, ќе се согласат сите, еден од проблемите на нашето образование. Да оставиме на страна дека имаме исто толку значајни, ако не и позначајни проблеми како што е на пример нискиот квалитет на образованието.
Да се вратиме на објективноста. Во законите за основно и за средно образование силна нагласка е ставена на објективноста на оценувањето затоа што таа е критериум за наградување (казнување) на наставниците. За наставниците да оценуваат пообјективно треба да се знаат причините зошто оценувањето не е доволно објективно и да се изнајдат начини како тие причини да се надминат.
Можни причини за недоволна објективност на оценките:
1. Непостоење на официјални и заеднички прифатени стандарди за постигања и критериуми за оценки;
2. Недоволна оспособеност на наставниците за оценување, па и за објективно оценување;
3. Притисоци врз наставниците од разни субјекти во и надвор од училиштето неоправдано да даваат повисоки оценки;
4. Непочитување на етичките норми од страна на наставниците и тие од лични причини ги зголемуваат (намалуваат) оценките.
Можни се веројатно и други причини, но овие се најверојатни. Навистина не знам која е најчеста. Може би вашите одговори на анкетата ке дадат поточна слика.



Што се прави на овој план?
За надминување на состојбите со недоволната објективност на оценувањето Министерството за образование презема активности што произлегуваат од законската регулатива. Не знам на каква анализа на причините се тие засновани, имам впечаток дека тие се насочени кон надминување на причините кои припаѓаат на немање стандарди и критериуми и непрофесионално однесување на наставниците.
Компонентата: Унапредување на оценувањето на УСАИД Проектот за основно образование во период од 5 години ќе работи на подигање на квалитетот на образованието, а еден аспект на квалитетното оценување е и објективноста.
Што се прави?

1. Воспоставување на стандарди и критериуми
Бирото за развој на образованието неодамна изготви Стандарди за оценување на постигањата на учениците за сите предмети и за сите степени на образованието. Може да ги најдете на web страната на Бирото
http://www.bro.gov.mk/podracje/standardi.html. Претпоставувам дека ќе следат обуки за нивно заедничко разбирање. Тие помагаат донекаде, но за усогласено оценување се потребни и критериуми за оценки или описи на нивоата на постигања или како во странската литература се сретнуваат benckmarks. Нормален следен чекор би бил врз основа на мерења на тековните постигања и посакуваните постигања да се утврдат критериумите за оценки и тие да им бидат познати на сите наставници. Значи претстои уште доста работа на тоа поле.

2. Оспособување на наставниците за оценување
Во рамките на УСАИД Проектот за основно образование изготвени се Стандарди за оценување во училиштата што во февруари 2008 година, на предлог на Бирото за развој на образованието, Министерот ги донесе како Упатство за оценување во основните училишта. Тоа се всушност стандарди за добра пракса на оценување. Стандардите се доставени до сите училишта, но за жал ги нема на web страната ни на Бирото, ни на Министерството. Или јас не ги најдов. Може да ги најдете во прилог на прирачникот: Примена на стандардите за оценување (линкот го имате во делот ресурси на овој блог). Кога тие би се постигнале би немале проблем ни со оценувањето, ни со оценките. Но лесно е да се напише како треба, а тешко е да се направи.
Затоа Проектот од 2008 до 2011 година ќе спроведува различни обуки за оспособување на наставниците да ги достигнат стандардите. Ние веруваме дека оценувањето ќе биде поквалитетно, што покрај другото заначи и објективно, ако наставниците знаат како да оценуваат. Впрочем сите сознанија кажуваат дека наставниците во областа на оценувањето се самоуки (учеле малку или воопшто не учеле како да оценуваат во текот на студиите). Дали сите навистина имале добри примери од кои можеле да научат како да оценуваат. Повеќето наставници се согласуваат дека оценувањето им е најтешкиот дел од наставната работа.
На наставниците им недостасуваат приоди и инструменти што ќе ги користат во оценувањето (примери задачи, бодовни листи, оценети ученички трудови, тестови и сл.). Нивно изготвување и соодветна примена во секојдневното формативно оценување се доминантен дел од обуките во Компонентата за унапредување.
Искуствата од примената на стекнатите знаења укажуваат дека користење на инструменти во кои јасно се дефинирани нивоата на очекуваниот квалитет на постигања им помага на наставниците да се ослободат од дел од притисоците на родителите и на учениците за повисоки оценки.

3. Подигање на етичноста во оценувањето
Се чини дека етичките вредности не се на цена во транзициските времиња. Затоа многумина сметаат дека нема ништо лошо ако од некого барате некоја „услуга“ која се коси со неговите етички принципи. Но кога во училиштето сите ќе прифатат дека ќе се придржуваат до определени етички принципи во оценувањето и ако и претставниците на државните и локалните образовни власти прифатат дека и тие етички ќе се однесуваат, тогаш сме на добар пат, на демикратски начин да дојдеме до пообјективно оценување. Во рамките на Проектот е изготвен Етичките кодекси за оценување (може да го симнете од:
http://www.pep.org.mk/mk/resursi/materijali/ocenuvanje/Eticki%20Kodeks%20-%20makedonski.pdf ), а многу од проектните училишта изготвија свои кодекси или се договараа како да се справуваат со притисоци и неетичко однесување во оценувањето.
Може би изгледа наивно, но јас верувам дека со казни не се спречува неетичкото однесување, туку со долготрајно негување на етичноста. Никогаш не ќе обезбедите толку инспектори колку што може да имате прекршители. За прашањето на етичноста веќе пишував на овој блог.

Ако треба јас да одговорам на поставеното прашање, јас длабоко верувам дека патот до објективно сумативно оценување води преку квалитетно формативно оценување. А вие што мислите?
Се надевам дека за празнициве и за време на зимскиот распуст ќе имате време и ќе ви работи интернетот па ќе се вклучите во дискусијата по ова прашање.
Ви посакувам среќни празници и успешна година.

четврток, 6 ноември 2008

Учениците го учат тоа што наставниците го оценуваат

Начинот на оценување ги определува начинот на учење и содржините што се учат во многу поголема мерка одошто во прв момент сме свесни за тоа. Имајќи ја предвид важноста на оценувањето и влијанието на оценките врз напредувањето во образовниот систем, не е чудно што учениците “умно“ се прилагодуваат на она што наставниците го оценуваат. Ако наставникот бара да се меморира и да се репродуцира содржината, учениците така ќе ја научат, ако бара да се покаже како ученото ќе се примени во некоја автентична животна ситуација, учениците ќе настојуваат, не да ги помнат содржините, туку да наоѓаат ситуации за нивна примена. Ако се оценува главно со објективни тестови со повеќечлен избор учениците ќе учат “за тест“, ако се оценува почесто со есеи или проекти и со нивна одбрана учениците ќе учат како да покажат дека тоа може успешно да го направат. Она што не се бара кога се оценува, обично не го учат.
Оттука, последиците на одлуките за форсирање на една метода на оценување се поголеми одколку што во прв момент изгледа. Добро би било, како и во многу други нешта, да се примени народната мудрост: Два пати мери еднаш сечи. А не е секогаш така. Дури и на земјите со долга образовна традиција им се случува да учат на сопствените грешки. Така на пр. Англија, која со реформите во 90-тите години воведе екстерни тестирања на крајот на секој образовен циклус, се враќа чекор назад, напушта дел од екстерните тестирања и придава поголемо значење на автентично оценување и различити методи на формативното оценување (assessment for learning). Од друга страна, земјите во кои објективни тестови речиси и не се користеа ги воведуваат во своите системи на оценување. Понекогаш им придаваат преголема улога, на пр. во напредувањето на учениците, оценувањето на успешноста на училиштата.
Како ние да направиме еден избалансиран и објективен систем за оценување на учениците кој ќе придонесе за квалитетно учење не само за оценка туку корисно за живот?

понеделник, 29 септември 2008

ДАЛИ КОРИСТИТЕ ИНТЕРНЕТ РЕСУРСИ ЗА НАСТАВАТА

Им завидувам на наставниците од странство, особено на оние од англиското говорно подрачје. Со каков и да било проблем да се соочат во наставата може да си отворат интернет и, ако посветат извесно време на пребарување, ќе си најдат многу креативни решенија на проблемот (или за предизвикот како што попозитивно гледано може да го наречеме). Има се што им треба: теорија, примери на активности, инструменти за оценување, видео снимки од часови. Не мора се сами да измислуваат. Многу работи што други ги смислиле и функционираат може да функционираат и кај нив. Можат да функционираат и кај нас.
Навистина немам претстава колку наставниците кај нас користат интернет да ја направат својата настава и учењето на децата подобри, поинтересни, поефективни. Ги знам бариерите:
  1. јазикот - на македонски јазик и на словенските јазици што повеќето наставници ги знаат нема многу ресурси за наставата, а многу наставници не користат други странски јазици;
  2. достапот до интернет - поголемиот број наставници сеуште немаат достап до интернет дома и во училиште, или ако имаат тој е временски ограничен, дома - заради цената, во училиште - заради големиот број наставници и ограничените ресурси .

Од друга страна, некои од генерацијата компјутерски фрикови станаа наставници. Сигурна сум дека тие и за наставата користат идеи од интернет, а не само од ограничениот број учебници, најчесто застарени. Тие знаат англиски (и некој друг јазик), компјутерот им е поблизок од моливот и хартијата, пристапот до интернет им е дел од културата на живеење, дури и кога го плаќаат од скромната наставничка плата. Колку има такви?

И за да се “откријат“ добрите интернет страници за образованието треба време. Една листа на корисни интернет страници е дадена во прирачникот Примена на стандардите за оценување на учениците (http://www.pep.org.mk/mk/resursi/resursi.html ), а ви предлагам да ја посетите и следнава http://www.teacherstv.co.uk/ каде што имате видео снимки од часови, меѓу другите и со акцент на оценувањето.

петок, 29 август 2008

И оценувањето треба да се планира

Оценувањето на учениците или, подобро речено оценките, секогаш биле важна работа. Меѓутоа, на оценувањето најголем број наставници, ученици и родители му придаваат значење на тримесечијата, полугодието и крајот на учебната година. И тогаш, повеќето, имаат забелешки и во врска со оценувањето и во врска со оценките. Меѓутоа тогаш е доцна да се поправат многу од работите со кои не сме биле задоволни, како на пример со постигањата на учениците, со големиот број тестирања и испрашувања, со оценките. Многу од тие работи може да се надминат ако се планира оценувањето. Почетокот на учебната година е вистинско време за тоа.
Што треба да се планира? Прво треба да се формулира јасна политика за оценување во училиштето, односно да се знае за што сите во училиштето ќе се залагаат. Тоа вообичаено се искази за објективноста, континуираноста на оценувањето, поддршката на учениците да ги постигнат поставените цели, етичноста и сл. Важно е залагањата да не бидат само декларативни, туку да им бидат познати на сите: на наставниците, учениците и на родителите и сите да ги прифатат.
Потоа, секој треба да си испланира како ќе ги оствари залагањата. Стручните активи и наставниците треба да испланираат што, кога и како ќе оценуваат и тоа да им го соопштат на учениците и на родителите. Учениците треба да си планираат што и како треба да научат, а родителите како да им помогнат на учениците во учењето. Директорот и стручните работници треба да планираат како ќе им помогнат на наставниците да оценуваат согласно залагањата на ниво на цело училиште и како ќе следат во која мерка залагањата и плановите се остваруваат.
Планирањето на оценувањето е една од натешките работи. Потешка од планирањето на другите аспекти на наставата (на пр. наставните средства, методи, потребни ресурси). Во Упатството за оценување во основните училишта што е донесено од Министерот за образование и наука значително внимание се посветува на планирањето на оценувањето. Тоа има првенствена цел да им помогне на учениците во учењето и да придонесе тие да научат подобро и повеќе. Тогаш ќе има и помалку недоразбирања во врска со објективноста на оценувањето. А да не ги спомнувам новите решенија во Законот за основно образование и значењето што е дадено на објективноста на оценките.
Планирањата, воопшто земено, не ни се јака страна. Особено не добрите планирања: оперативни, реални, остварливи. Оценувањето ретко се среќаваше во училишните планирања на сите нивоа. УСАИД Проектот за основно образование со обуките за примена на Упатството за оценување во училиштата прави чекор напред кон поквалитетно оценување за подобро учење. Ако ја почувствувате таа промена во вашите училишта споделете ја со другите.
И на сите ви посакувам новата учебна година да ви биде успешна

четврток, 12 јуни 2008

ШТО МИСЛАТ УЧЕНИЦИТЕ ЗА ОЦЕНУВАЊЕТО

Оценувањето, се разбира најмногу ги засега учениците. Меѓутоа ним, најчесто, не им оставаме простор да кажат кое и какво оценување е добро за нив. Всушност им даваме збор на крајот на годината прашувајќи ги дали се задоволни од оценката или каква оценка мислат дека заслужуваат. Учениците се најчесто објективни. Некои ја кортистат оваа прилика да се “испазарат“ за нешто повисока оценка. Но тоа не придонесува за подобрување на учењето. Нас треба да не интересира како оценувањето да го искористиме за поквалитетно учење и повисоки постигања.
Во компонентата: Унапредување на оценувањето УСАИД Проектот за основно образование, создадовме можност учениците да кажат како би сакале да бидат оценувани. Всушност организиравме анонимен конкурс на тема: Како сакам да ме оценуваат моите наставници? Целта беше да се слушне мислењето на учениците и тие да разговараат со своите наставници и со родителите за оценувањето. Добивме извонредни трудови. Мислењата на учениците навистина може да им помогнат на наставниците да оценуваат на начин кој ќе им помогне на учениците да научат повеќе.
Затоа сакам некои од есеите на учениците да поставам на овој блог. Се надевам дека тоа ќе биде поттик и за други ученици да го кажат своето мислење за оценувањето. Еве го есејот на Сара, а другите наградени есеи може да ги прочитате на следнава страница: http://pep.org.mk/mk/vesti/08/jul/esej/Nagradeni%20esei%20za%20ocenuvanjeto.pdf

Сара Михајловска VI одделение
ОУ „Кузман Јосифовски Питу“ - Скопје

КАКО САКАМ ДА МЕ ОЦЕНУВААТ МОИТЕ НАСТАВНИЦИ
Училиште... тоа е место каде што се здобиваме со знаење кое е најголемо богатство на секој човек. Тука учиме и се запознаваме со многу нешта. За подобрување на моето знаење мислам дека е потребно правилно оценување. Тоа претставува повеќе од добивање оценки, затоа што ученикот сепак учи за знаење, не за поголема бројка. Мене ми се допаѓа оценувањето во моето училиште, но има и работи кои сакам да се променат.
Можам да кажам дека ми се допадна начинот на кој бев оценета на еден од тестовите. Тој ден не бев доволно подготвена за часот, па затоа и тестот ми изгледаше тежок и долго размислував. Откако заѕвони, наставникот ги собра ливчињата, а по неколку дена откако беа прегледани ни ги подели. Впечаток ми остави тоа што под оцената беше напишана забелешка. Забелешка на која пишуваше кои се моите грешки и како да ги поправам гешките. Наредниот ден го замолив наставникот да ме испраша за да ја поправам оценката, а тој се согласи. На тој начин ми даде втора шанса за да го покажам своето знаење и да добијам поголема оценка. Тоа навистина ми се допадна, како и забелешката која ми е напиша. Многу ми помогна во учењето. Исто така можам да го издвојам начинот на оценување преку истражување и изработување на проекти, за којшто мислам дека е добар начин. Со ова ми се олеснува учењето, што ми е многу важно. За да се исполнат овие начини на оценување мислам дека е потребно да се прават истражувања на секоја завшена тема од секој предмет, како и под оценката на наставните ливчиња да е напишана забелешка, на која ќе ги оценува грешките и на кој начин може да се поправат. Исто така ми се допаѓа и кога наставникот ќе го вреднува мојот труд, бидејќи со тоа добивам до знаење дека се интересира за моите активности и го ценам тоа. Со овие начини, кои веќе ги набројав, го подразбирам правилното оценување, кое во секој поглед треба да биде реално. Но нешто што би променила во оценувањето е да нема заклучување на оценки од само еден тест, писмена, зошто некогаш и најсолидните ученици можат да згрешат поради страв, трема или несигурност кон предметот. А се рабира слабиот тест може да се поправи во подобар. Не го оправдувам и оценувањето со попуштање и она во кое влегува дисциплината, зошто сепак знаењето е најбитно.
Според моето мислење треба да бидам оценувана на спомнатите начини, бидејќи тие ми помагаат и на тој начин ги зацврстувам темелите на моето знаење. Тоа е потребно за да имам поголем успех и полесно да се запишам во понатамошните училишта, зошто знаењето го движи светот, и ги отвора посветлите страни на животот, а е и најценето богатство!!!

среда, 30 април 2008

Етичноста во оценувањето

Едно од првите нешта каде што децата се соочуваат со општествена неправда е неправедното оценување. Не сакам да го наречам корупција, затоа што често зад него стојат добри намери од типот “да му се помогне на некој ученик“, но намерите не можат да ја избришат неправичноста.

Доаѓа крајот на наставната година и учениците, родителите, роднините и пријателите ги активираат своите врски за добивање повисоки оценки од заслужените. Наставниците не можат секогаш да одолеат на тие притисоци, а некои и не сакаат. “Па добро, никој нема да изгуби ако некому му се подари оценка“, се оправдуваат. Дали е навистина така? На што таквите појави ги учат децата? За да успееш (во училиштето тоа значи да имаш високи оценки) не е битно сериозно да учиш, туку, доволно е да имаш врски, тоа е пораката. И така почнува да се формира однос кон работата, успехот, кон другите, кон етичноста.

Некој, може би ќе каже: Таков е животот, такво ни е општеството. Дали сакаме да ни биде такво? На повеќето тоа им пречи. Може секој од нас како наставник, директор, родител, ученик да направи мал чекор ова да се промени.

Во УСАИД Проектот за основно образование е изготвен Етички кодекс за оценувањето на постигањата на учениците, којшто е подржан од сите релевантни субјекти. Лесно е да се поддржи, тешко е да се примени. Во некои од пилот училиштата во компонентата: Унапредување на оценувањето во основните училишта во спомнатиот Проект се преземени активности за подигање на етичноста во оценувањето. Можеби и училишта што не се дел од овој Проект, исто така имаат високи етички стандарди кога е оценувањето во прашање. Сигурно знаете и наставници кои почитуваат високи етички вредности во оценувањето на учениците. Може би и вие сте работник во просвета, родител или ученик кој умее да се справи со неетичноста во оценувањето. Ако на обој блог ги споделите искуствата со другите ќе дадете уште еден придонес кон промовирање на вистински вредности. Дали ќе звучи како фраза дека нема големи промени додека секој од нас не направи барем своја мала промена во вистинска насока?

понеделник, 21 април 2008

Regleksii za seminarot ICT vo ocenuvanjeto

Nastavnicite so svojot primer treba da im ja prenesat na ucenicite porakta deka postojano treba da se uci i deka ucenjeto e interesno. Zatoa treba da im pokazat deka "vozot so sovremeni nacini na komuniciranje" ne im izbegal. Ucenicite cenat koga nastavnicite mozat so niv da komuniciraat na nivnite nacini.
Ovoj seminar pred se ke ni pomogne vo toa.
Od druga strana osovremenuvajki go ocenuvanjeto za site nas se sozdava dosta dopolnitelna administrativna rabota. Taa mnogu polesno se vrsi ako se koristi sovremenata tehnologija.
Ova sto go ponudi ovoj seminar mi dade mnogu idei kako da ja podobram rabotata vo unapreduvanje na ocenuvanjeto. Navistina mi e mnogu vozbodlivo sto nauciv poveke kako da koristam hiperlinkovi i blogovi.
Eve od sega pa natamu gi ocekuvam na ovoj blog site komentari na nastavnicite, ucenicite i roditelite vo vrska so rabotata na PEP componentata: Unapreduvanje na ocenuvanjeto.