среда, 28 декември 2011

ЗА САМООЦЕНУВАЊЕТО НА УЧЕНИЦИТЕ И НИВНИТЕ ПОРТФОЛИЈА

Деновиве ги читав извештаите од училишните обуки за унапредување на оценувањето во средните училишта. Покрај многте позитивни искажувања за корисноста на обуките, во дел од извештаите беше содржано дека наставниците имаат резерви во врска со можноста за самооценување на учениците и за водење портфолија. А тоа ми се омилени методи на оценување затоа си дозволувам да споделам некои свои размисли за нив.
Сигурно сите се согласуваме дека повеќето ученици не умеат објективно да се самооценат, а и дека е важно секој да има реална слика за себе си без оглед дали се работи за нашите знаења или за некои други особини. А како ќе научат учениците сами да си проценат во што и колку се добри и како може да се подобрат ако не ги ставаме во ситуации тоа да го прават? Дали тоа секогаш одзема многу време? Може да се биде рационален. На пример, може да им ги кажеме очекуваните исходи и бараме да прибираат докази до каде се во нивното постигнување, да им ги кажеме инструментите што ќе ги користиме за оценување на пр. аналитички листи, листи за проверка и бараме сами или меѓусебно да ги користат. Ако оценуваме пишан труд или продукт ќе ни олесни ако ученикот претходно сам си го оценил користејќи ги истите инструменти, а потоа му дадеме самиот да види кои аспекти различно ги оценил. Така учениците подобро ќе разберат што од нив се очекува и ќе умеат пообјективно да се оценат. Се разбира вклучувањето на учениците во оценувањето никако не значи дека нивните самопроценки автоматски треба да ги прифатите. Клучна цел е тие да се подобруваат во самопроценките.
Портфолиото е многу современа работа. Кога денес се бара работа се конкурира со портфолио. Затоа е важно учениците да се учат да водат свое репрезентативно портфолио што ќе ги прикаже во најдобро светло. Најчеста забелешка во врска со портфолијата е дека за нивно чување нема место. Решението е во електронските портфолија. Комјутери има, учениците се вешти во нивното користење, инспекторатот инсистира на поголемо користење на ИКТ. Наставниците може да ги прегледуваат и коментираат портфолијата во период кога ним им е најсоодветно. Знам ова не решава се, но помага во согледување на постигањата на учениците, а особено во развојот на нивните способности успешно да ги презентираат своите постигања.
Амбициозните наставници имаат многу корисни идеи и искуства. Може да ги споделите и како коментар на овој напис.
Во Новата година на сите читатели на блогов им посакувам интересна и успешна работа која ќе биде ценета како од надредените така и од учениците!

среда, 5 октомври 2011

ГОДИНА НА КВАЛИТЕТНО И ФЕР ОЦЕНУВАЊЕ

Прво, нека ни е честит денот на учителите. Голема работа е да си учител. Без нашите учители немаше да бидеме она што сме. Се надевам дека, не само денес, туку ;често, ќе се потсетуваме на нашите учители и ќе знаеме да ја цениме и вреднуваме нивната работа.

Бидејќи овој блог се занимава со оценување во училиштата јас, пак, ќе пишувам за тоа. Повод ми се цртаните филмови: Интервенции, Поука и Разлика што ги изготвивме со цел да ја поттикнеме пошироката јавност да размислува за својот придонес и “придонес“ за оценувањето какво што е.
Кога оценувањето не е помага за учење и кога не е фер, не се одговорни само наставниците, туку и родителите, учениците, и влијателните луѓе во образиванието. Секој треба да си го преземе својот дел од градењето на системот на вредности. Инаку ќе немаме право да им се лутиме на младите луѓе на различни места кои не си ја вршат добро работата, бараат мито или противуслуги, фаќаат “врски“. Ако низ искуството со оценувањето во училиштето тие научиле дека тоа е начинот да се помине полесно, не треба да се чудиме што така се однесуваат и во други ситуации. Ние како учители, директори, родители сме им пример како секој треба да си ја врши својата работа. Лош пример = лош резултат.

Погледнете ги цртаните филмови. Прикажете им ги на родителите, на учениците. Можеби на некои ќе им “светне сијаличката“.

Ајде оваа година да ја прогласиме за ГОДИНА НА КВАЛИТЕТНО И ФЕР ОЦЕНУВАЊЕ. И да придонесеме тоа навистина да биде такво.

четврток, 1 септември 2011

УШТЕ ЕДНА НОВА УЧЕБНА ГОДИНА

Ги прашувам децата од моето соседство и децата на роднините дали со задоволство тргнуваат на училиште. Најчест одговор е: “И така и така“. А наставниците што тие би одговориле?
Се сеќавам дека кога бев во основно училиште со многу радост ја чекав новата учебна година, но не и во средното.
Сакам на сите да ви посакам во оваа учебна година сите со поголемо задоволство да одите во училиште. За да биде така секој нека направи по нешто и нему и на другите работата и учењето да му бидат поинтересни и повозбудливи.
И многу успех на сите!

среда, 8 јуни 2011

ШТО НАПРАИВМЕ И ШТО ТРЕБА ДА ПРАИМЕ ПОНАТАМУ?

Долго врме не пишував на блогов. Ама и не ви недостасував, нели?
Бев многу зафатена со привршување на активностите за унапредување на оценувањето во Проектот за основно образование:
- Направивме убава конференција Оценување за учење во 21 век http://www.pep.org.mk/mk/ocenuvanje/conference/conference.html ,
- Завршивме семинари за изготвување тест задачи, наставниците праќаат убави тест задачи и анализи на спроведени тестирања,
- Направивме обуки за сумативно оценување и во голем број училишта веќе е направена дисеминацијата, а во други е во тек.
- Наставниците забрзано се стекнуваат со сертификати за формативно оценување.
Има многу позитивни реакции дека многу работи поврзани со поквалитетно оценување се случуваат.
Од друга страна притисоците за повисоки оценки продолжуваат, истиот приод и истите идеи за екстерно оценување заради проверка на овјективноста на оценувањето со проверуваат, наставниците велат “не не' оставајте без понатамошна поддршка, таман почнавме да се усовршуваме во формативното оценување“.
Проектот за основно образование завршува и мене ми и најголема грижа дека започнатите промени ќе почнат да згаснуваат со рефокусирањето на некакви други приоритети. Бев горда на Конференцијата за оценување кога се виде дека сме во тренд со промените во оценуванјето што се прават во земји со понапредни образовни системи. Таму се воведуваат како системски промени и не престанува поддршка од институциите на системот. Сигурна сум дека советниците од Бирото и понатаму ќе им даваат поддршка на наставниците во оценувањето затоа што веруваат дека формативното оценување го подобрува учењето. Но доколку фокусот на нивната работа се префрли на нешто сосема друго, едноставно ќе немаат време. Речиси сите училиштата во изминативе години го имаа оценувањето како еден од приоритетите. Се надевам дека тоа ќе остане така и понатаму, едноставно затоа што неколку години промени не се доволни да го доведеме оценувањето на ниво со кое ќе бидеме задоволни. Со Маја, која се занимаваше со евалуацијата на нашиот Проект и со начините како се случуваат промените во наставата дојдовме до заклучок дека наставниците се некаде на половина пат, знаат што сакаат, како треба, ги проверуваат различните приоди во оценувањето што ги учеле, се обидуваат да ги применауваат почесто и загрижени се дали тоа што го прават го прават добро. Треба уште многу практикување додека формативното оценување стане рутина и фокусот се стави на доказите за тоа колку тоа што го правиме навистина го подобрува учењето. Ако е за утеха и многу други земји се тука некаде или малку понапред.
Значи, ова е моето гледање на тоа што напраивме: и многу и недоволно, зависи од која страна се гледа.
А што треба да праиме? Тоа останува на училиштата, наставниците, но и на институциите во системот. Тоа што планира власта го барам во Манифестот за реформи и развој, го нема експлицитно. Може би се подразбира дека тоа што е започнато и одело добро ќе продолжи.

вторник, 8 февруари 2011

ШТО Е БИТНО ЗА ДА БИДЕМЕ УСПЕШНИ

Во последно време многу се занимавам со прашањето: Зашто некои училишта и накои наставници се многу поуспешни во примената на квалитетно формативно оценување од други?
Ги анализирам извештаите од посети, евалуации, разговарам со колеги, барам врски...
Имав прилика, а би рекла и среќа, да разговарам и со Ерик Рустен, нашиот шеф од Америка, како што неофицијално си го викаме. Исклучително креативен човек.
Идејата што во последната средба ја дискутиравме некако многу “ми легна“. Според него за за успех е најважно:
Ј - Јасна цел
А - Автономија
С - Стручност

Јасна цел - Се добива како одговор на прашањето: Зошто јас ја работам оваа работа? За луѓе што работат во образованието не е тешко да се има цел. Тоа се учениците, нивниот развој, знаењата што треба да ги стекнат. За некои други професии можеби е потешко да се најде така важна смисла. Не сметам на одговорите: Работам за да преживеам и сл.

Автономија - Се добива како одговор на прашањето: Колкава слобода имам да одлучувам за тоа како треба да ја работам својата работа? Некои наставници мислат дека тие се “газди“ на часовите, дека најдобро знаат што и како треба да работат. Други сметаат дека имаат многу ограничена слобода, дека што и како ќе работат им е премногу диктирано од наставните програми, Бирото, Инспекторатот, Министерството, стручните служби, проектите ... дури и “родителите си земаат право да ни кажуваат како да работиме. Зошто на докторите не им кажуваат како да ги лекуваат?“

Стручност - Се добива како одговор на прашањето: Дали знам да ја работам наставничката работа? Тоа што некој завршил соодветен факултет, не значи дека автоматски станал добар наставник. На прашањето во една меѓународна студија: Дали сте квалификувани за наставничката професија, Македонија е прва по процентот на наставници што одговориле дека се квалификувани, а според постигањата на учениците Македонија беше при дното. Денес сенешто се бара од наставниците: да учат како да применуваат нови методи, како да користат ИКТ, како да оценуваат, решаваат конфликти, работат со деца со специјални потреби ... Не е лесно да си стручен во современи услови.

Е сега: Кај колку луѓе што работат во образованието имаат добро ЈАС, добра комбинација на јасна цел, голема автономија и висока стручност?

четврток, 9 декември 2010

ФОРМАТИВНО И СУМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

Тие што се занимаваат со проблематиката на оценувањето на учениците знаат дека суштината на оценувањето е формативното оценување. Неговото влијание врз подобрување на наставата и учењето (или обратно) е многу посилно од влијанието на сумативното оценување. Дури се вели: “Оценките се само нуспродукт на процесот на оценување, можно е учење и без нив.“ Некои ќе се сложат со ова, некои не (особено оние што ги користат оценките за мотивирање на учениците).
Но, како и да е, и оние што се убедени дека доброто формативно оценување
е суштина на процесот на оценување во нашиот систем се соочуваат со сериозни тешкотии кога треба да ја изведат сумативната оценка.За помалку упатените формативно оценување е оценувањето во текот на учењето и суштина му е да се даде повратна информација на ученикот што ќе му помогне да напредува кон поставените цели и од друга страна ќе му помогне на наставнинот да ја прилагоди наставата, такашто таа ќе му даде соодветна подршка на ученикот во учењето. Во што е проблемот? Во државата недостигаат добро емпириски засновани описи на различни нивоа постигања по наставни предмети, за кои лесно ќе може да “врзат“ оценките. Во програмите има очекувани исходи, но тие се уште еднаш пречистен опис на она што се очекува како резултат од поучувањето. Од минатата година има и критериуми за оценки, во кои по определен начин треба да се сместат реалните постигања на очекуваните исходи. Проблемот е што нема никакви емпириски докази колку тие се реални (превисоки? прениски?). Има реакции дека се тешко употребливи.
Затоа наставниците (во подобар случај училиштата) си имаат свои критериуми според кои си оценуваат. Како резултат на тоа оценките на учениците дадени од различни наставници се речиси неспоредливи. Не ги земам тука предвид подлегнувањата на притисоци, попуштања, оценки дадени како казна за недисциплина и сл., туку само оние оценки за кои самиот наставник смета дека се реални.
Оваа состојба, особено ако се има предвид настојувањето за објективно оценување (што е крајно легитимно, но не и одделни начини како што се обидува тоа да се обезбеди), ја наметнува потребата повторно системски да се навратиме на определување на нивоа на постигања за одделни оценки, во различни предмети, со цел наставниците со мирна совест да ги преточат информациите што ги имаат за постигањата на учениците во оценки, а сите ние, од родители до инспектори да не се сомневаме во реалноста на оценките.